Memleketler arası finans kuruluşlarından zelzele bölgesine katkı
Dünya Bankası Kümenin bünyesindeki Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Türkiye ve Orta Asya Ülke Yöneticisi Wiebke Shlomer, Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi Humberto Lopez ve Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) Endüstriler Yöneticisi Muhamet Bamba Fall, Türkiye’ye 6 Şubat 2023 tarihli sarsıntılardan sonra sağlanan dayanaklara yönelik ortak bir makale kaleme aldı.
Dünya Bankası Kümesi, iki yıl evvel yaşanan zelzelenin akabinde Türkiye’nin düzgünleştirme gayretlerini desteklemek için kaynaklarını süratli halde harekete geçirdi.
Grup, bu süreçte altyapıyı tekrar inşa etmeye ve küçük işletmelere odaklandı. Bu kapsamda teşebbüslerle 3 milyar dolardan fazla takviye sağlandı. Banka, bu eforlarla, yaşanan tahribatın onarılmasının yanında Türkiye’nin geleceği için güçlü bir temel oluşturmayı da hedefledi.
Dünya Bankası tarafından finanse edilen 1,45 milyar dolarlık iki teşebbüsle de hasar gören altyapı yine inşa edilirken, kırsal nüfus için 7 bin konut sağlaması öngörülüyor.
Dünya Bankası Kümesi bünyesindeki Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) da sarsıntıdan etkilenen Gaziantep’te biri 1875 yataklı olmak üzere, 6 yeni hastanenin finansmanı için 952 milyon dolarlık garanti sağladı. Bu tesisler, mümkün sarsıntılara dayanacak biçimde tasarlandı.
Özel dal de destekleniyor
Depremden etkilenen 11 vilayette yaklaşık yarım milyon özel şirketin toparlanmasını desteklemek için krediye erişim, iş sürekliliği planlaması ve dijital dönüşüm üzere hususlarda finansal yardım ve teknik dayanak verildi. IFC, küçük işletmelere yönelik 530 milyon dolarlık fon ve yaklaşık 430 milyon dolarlık finansmanla krediye erişimi artırdı. Böylelikle, 55 binden fazla KOBİ için finansmana erişim imkanı oluşturuldu. IFC, bilhassa sarsıntı bölgesinde toplumsal cinsiyet kapsayıcılığını geliştirmek ve iş yaratmak için Türkiye Sınai Kalkınma Bankasına 100 milyon dolarlık yeni kredi sağladı.
Depremden etkilenen işletmelere yönelik Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Takviye Projesi de Eylül 2023’te başlatıldı. Projeyle 39 bin 680 KOBİ’ye finansal takviye verildi. Böylelikle, Dünya Bankası Kümesi tarafından desteklenen KOBİ sayısı yaklaşık 95 bini buldu.
Ayrıca, Türkiye Küçük Sanayi Sitelerinin Tekrar İnşası ve Bölgesel Ekonomik Düzgünleşme Projesi ile 1600 mikro işletmeye konut sahipliği yapacak afete dirençli 7 küçük sanayi sitesinin kurulması için 600 milyon dolarlık finansman imkanı oluşturuldu.
Büyük şirketlere takviye
Deprem bölgesindeki büyük şirketlerin dirençliliğini artırmak için yeşil kredi de sağlandı. Buna nazaran IFC, Sanko Holdinge Kahramanmaraş, Adıyaman ve Gaziantep’te yeni yeşil sertifikalı üretim tesislerinin imali da dahil olmak üzere sarsıntıdan ziyan gören altyapının tekrar inşası ve faaliyetlerinin canlandırılması için 150 milyon dolarlık yeşil kredi dayanağı verdi.
IFC, Ülker’in sürdürülebilirlik, kaynak verimliliği ve sera gazı emisyonlarının azaltılması amaçlarını kapsayan çok yıllık yatırım programını da destekledi. Yatırım, Ülker’in Türkiye’deki tesislerinde yapısal iyileştirmeler yapılmasını, Topkapı ve Gebze’deki fabrikalarının zelzeleye karşı daha güçlü hale getirilmesini içeriyor.
Makaleye nazaran, Türk halkının zelzele sonrası toparlanma eforlarına takviye olmak için yaklaşık 1 milyar dolarlık yeni paketler de devreye alınacak.
Bir yıl içinde ek 1 milyar dolarlı ek kaynak
Dünya Bankası, 2024 sonuna kadar bölgeye 3 milyar dolarlık kaynak sunarken, bu yıl için de ek 1 milyar dolarlık kaynak ayrıldı. Bu ek kaynakla bir arada Dünya Bankasından bölgeye 4 milyar dolarlık kaynak sağlanmış olacak. Bu kaynaklar, zelzele bölgesindeki altyapı, sıhhat, su dağıtım sistemi, sıhhat yapıları ve hastane üzere projelerde kullanılıyor.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 tarihli zelzelelerin akabinde memleketler arası finans kuruluşları da sarsıntı bölgesine yönelik projeleri destekleme kararı alırken, sağlanan takviyeler bölgenin kalkınması için kullanılıyor.
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde sarsıntı bölgesinde yaralar süratle sarılırken, dünyanın önde gelen finans kuruluşları da bölgeye yönelik finansman takviyesi sağlıyor.
Ayrıca, Uluslararası Finans Kurumu (IFC) de sarsıntı bölgesinde nakit muhtaçlığı olan firmalara takviye sağlanması için çalışma başlattı.
EBRD’den 1,5 milyar euroluk finansman paketi
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde bölgeye takviyesini açıklayan milletlerarası finans kuruluşları ortasında birinci sırada yer aldı. EBRD, bölgenin yine imarı için kamu ve özel kesime yönelik 1,5 milyar euroluk finansman paketi oluşturdu. Banka, bölgedeki özel dal projelerine, KOBİ’lere ve mahallî bankalara 1 milyar euro finansman aktardı.
Deprem bölgesinde ziyan gören yol, tünel ve köprülerin yenileme ve güzelleştirme çalışmalarının finansmanı gayesiyle Asya Altyapı Yatırım Bankası da Karayolları Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere yaklaşık 187 milyon euroluk uzun vadeli ve piyasa şartlarının altında faiz oranlarıyla finansman sağladı.
Uluslararası İslami Ticaret Finans Kuruluşu da sarsıntıdan etkilenen işletmelerin memleketler arası ticaretinin desteklenmesi için Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankasına 100 milyon dolar, Türkiye Sınai Kalkınma Bankasına da 50 milyon dolar finansman sundu.
İslam Kalkınma Bankası da Hazine ve Maliye Bakanlığıyla zelzele bölgesine yönelik finansman mutabakatı imzaladı. Buna nazaran, Türk Eximbank’a yönelik İslam Kalkınma Bankasından Hazine geri ödeme garantisi altında 100 milyon dolar finansman sağlandı. Bu finansman, zelzele bölgesindeki ihracatçıların gereksinimlerinin karşılanması maksadıyla kullanılacak.
İşletmelere 30,5 milyar liralık kredi imkanı
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine destekli kefalet sistemini zelzele bölgesi için aktif biçimde kullanılıyor. Sarsıntıdan etkilenen işletmelere Hazine kefaletiyle 30 milyar 529 milyon lira kredi imkanı sağlandı. Bu kapsamda bugüne kadar 18 milyar 346 milyon lira kredi kullandırılırken, kefalet fiyatı ise 16 milyar 297 milyon lira oldu.
