(ANKARA) – CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara, emekli maaşlarındaki aşınmanın nedenlerine dikkati çekerek, “Aylık bağlama oranları üzerinden, birkaç sayı değişikliğiyle, milyonlarca emekli açlık tehlikesiyle karşı karşıya bırakılmıştır. Aylık bağlama oranı, bu haliyle, emeklileri yoksulluğa mahkum etmekten diğer bir işe yaramıyor” dedi.
CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara, emekli aylığı bağlanma oranlarına ait yazılı açıklama yaptı. Türkiye’deki toplumsal güvenlik sisteminin günün gereksinimlerine cevap vermekten yoksun olduğunu tabir eden Kara, şunları kaydetti:
“İçinde bulunduğumuz durum, şuurlu biçimde hazırlanmış birtakım maddelerden kaynaklanıyor. Emekli maaşlarının açlık ve yoksulluk sonu altına düşmesinin sebebini aradığımızda, karşımıza, toplumsal güvenlik mevzuatının birtakım kavramları çıkıyor. Bunların başında, 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gelir. Bu kanunda, emekli aylıklarının belirlenmesi için takip edilecek hesaplama sistemleri belirlenmiştir. Bunlardan birisi, güncelleme katsayısıdır. Güncelleme katsayısına nazaran, emekli aylıklarının hesaplanmasında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla artışı da kullanılıyor. Ancak bu hisse, yüzde 100’den yüzde 30’a düşürülmüş; emeklilerin ulusal gelir artışından alacağı hisse azaltılmıştır.
Mevzuatı hazırlayanlar, emekli aylıklarının hesaplanması için üç farklı sistem geliştirmiş durumda. 1999 öncesi, 1999-2008 ortası ve 2008 sonrası emekli olanlar, aylıklarını farklı biçimde hesaplamak zorunda. Bir öteki problemli kısım da aylık bağlama oranlarıdır. Mevcut düzenlemeye nazaran, sigortalılar, toplam prim ödeme gün sayısının 360 günü için yüzde 2 oranında aylık bağlanıyor. Aylık bağlama oranlarındaki azalmayı, memur emeklileri için yapılan düzenlemeden daha yeterli görebiliyoruz. 2008 yılı öncesinde bu oran yüzde 75 iken, 2008 sonrasında yüzde 50’ye düşüyor. AKP iktidarının emeklilerin bütçeye yük oluşturduğu, denk bütçe maksadını emekli aylıklarını azaltarak gerçekleştirmeyi düşündüğü açıktır. Aylık bağlama oranları üzerinden, birkaç sayı değişikliğiyle, milyonlarca emekli açlık tehlikesiyle karşı karşıya bırakılmıştır. Aylık bağlama oranı, bu haliyle, emeklileri yoksulluğa mahkum etmekten öteki bir işe yaramıyor.
“Kaçınılmaz sonuç, toplumsal yardım alan nüfusumuzun kalıcı yoksulluğa sürüklenmesidir”
Sosyal güvenlik sistemimizin mevcut yapısı çalışanları korumuyor, toplumsal müdafaaya en fazla muhtaç olan kısımları de dışarıda bırakıyor. Kaçınılmaz sonuç, toplumsal yardım alan nüfusumuzun kalıcı yoksulluğa sürüklenmesidir. TÜİK bilgilerine nazaran, 2024 prestijiyle nüfusumuzun yüzde 29,3’ü yoksulluk ve toplumsal dışlanma riski altındadır. Maddi mahrumluk oranı yüzde 23, daima yoksulluk oranı yüzde 13,7’dir. Dahası toplumsal güvenlik sistemi, yapılan tüm düzenlemelere karşın, kendi kendini sürdürmekte zorlanmaktadır: Sigorta primi ödeyenler ile aylık alanlar ortasındaki oran 1,64’e gerilemiştir. Prim ödeyenlerin sayısı, ödeme alanlar ile neredeyse eşitlenmiştir. GSS prim borcu devlet tarafından ödenen kişi sayısı 9 milyondur. Bunun manası, kendi ismine toplumsal güvenlik sistemine katkı sağlayamayacak kadar yoksulluk yaşayan milyonlarca vatandaşımızın olduğudur. Toplumsal güvenlik sistemleri, çalışan jenerasyonların kendileri ve emekliler, maluller, muhtaçlık sahipleri için birikim yapmasına dayanan bir mantıkla çalışmaktadır. Bu mantığın gerektirdiği bir toplumsal güvenlik ağımız ne yazık ki yoktur. İktidar da bunun farkında. Emekli maaşlarının düşürülmesi, hazırlanan mevzuatlar ile bu oranı düzeltmeye çalışabilirler. Bunun tek sonucu, toplumsal güvenlik sistemimizin yamalarının sökülmesi, yurttaşların daha fazla geçim zahmeti çekmesi olabilir. Bu yüzden, Türkiye’de, anayasanın tanımladığı toplumsal devlet niteliğinin gerçekleşmesi için, toplumsal güvenlik sistemini kolay ıslahatların, yasal düzenlemelerin ötesinde, halkçı bir anlayışla, en baştan tadil ve inşa etmek zorundayız.”