Gazze’de Ateşkes Muahedesi Yaklaşıyor

Gazze’de savaşın başlamasından 15 ay sonra, üç basamaklı bir ateşkes konusunda Hamas ve İsrail muahedeye çok yaklaşmış üzere görünüyor.

Katar’da devam eden görüşmelerde taraflar birinci defa tıpkı odada olmasa bile tıpkı bina içinde bulunuyor.

BBC’nin Gazze muhabiri Rushdi Abualouf’a bilgi veren Filistin tarafı, temel bahislerin çözüldüğünü, teknik ayrıntılara son halinin verildiğini aktardı.

Arabuluculuğu yürüten Katar Dışişleri Bakanlığı’ndan Sözcü Majed Al-Ansari de son durumu bir basın toplantısında aktardı.

“Bir ateşkes mutabakatına hiç olmadığı kadar yakınız” diyen Sözcü Al-Ansari, fakat bugün bir mutabakat olup olmayacağını söyleyemeyeceğini de vurguladı.

Katar muahede taslağının iki tarafın önünde olduğunu aktarıyor.

Katar idaresi tıpkı vakitte, Donald Trump ve Joe Biden idarelerinin bir muahede için birlikte çalıştığını da kaydediyor.

Sözcü Al-Ansari, gelinen son noktayı, “En küçük detay bile tüm süreci baltalayabilir. Sorun olabilecek noktalar hallediliyor. Lakin bu mutabakatın tamam olduğu manasına da gelmiyor. Geçmişte olduğu üzere tekrar detaylarda kaybolabiliriz” sözleriyle tanımlıyor.

BBC’nin Amerika’daki muhabiri Tom Bateman, Trump’ın 20 Ocak’taki yemin merasiminin bir muahede için taraflar üzerinde tarih baskısı yarattığını aktarıyor.

Bateman’a nazaran iki taraf da, bu tarih sonrası mevcut kaideler üzerindeki ABD garantörlüğü konusunda daha az mutlaklık bulunacağı öngörüsü ile karar alacak.

Anlaşmanın kuralları ve etapları neler?

BBC’ye bilgi veren Filistinli kaynaklar, muhtemel bir mutabakatın birinci gününde üç rehinenin bırakılması üzerinde iki tarafın anlaştığını aktardı.

Bu adım sonrasında İsrail birlikleri, Filistinli nüfusun ağır bulunduğu bölgelerden çekilmeye başlayacak.

Yedi gün sonra, Hamas dört rehineyi daha özgür bırakacak.

Bunun karşılığında İsrail güneyde kamplarda bulunan Filistinlilerin kuzeye gidişine müsaade verecek. Fakat bu kıyı yolundan, araçsız halde yapılacak.

Otomobiller, hayvanların çektiği araçlar ve kamyonların transferi Selahaddin otoyolundan yapılacak.

Burada bir denetim noktası kurulacak ve geçen araçlar hassas cihazlarca taranacak. Bu denetim noktası Katar ve Mısırlı güvenlik ünitelerince işletilecek.

Anlaşmaya nazaran, birinci 42 günde bir ölçü İsrail askerikalmaya devam edecek. Bu evrede koridorun doğu ve kuzey hudutları boyunca 800 metrelik bir tampon bölge kurulacak.

İsrail 1000 Filistinli tutuklu hür bırakmayı da kabul etti. Bunların ortasında 15 yıl yahut daha fazla mahpus cezasına çarptırılmış yaklaşık 190 kişi bulunuyor. Hamas bunun karşılığında Gazze’deki 34 rehineyi özgür bırakacak.

Anlaşmanın ikinci ve üçüncü evreleri için müzakereler ateşkesin 16. gününde başlayacak.

Netanyahu hükümeti çökebilir mi?

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, müzakerelerle ilgili kabinesinden çok sağ isimlerin istifa tehditleriyle karşı karşıya. Bu sertlik yanlısı isimler, Hamas ile muhtemel muahedeyi “teslim olma” olarak nitelendiriyor.

Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir, X’te yaptığı paylaşımda, bir muahedenin “askerlerimizin kanla elde ettiği cephe kazanımlarını geniş bir formda ortadan kaldıracağını” savundu.

Ben Gvir, Netanyahu’yu Gazze’ye yardım, yakıt ve su girişini durdurmaya ve Hamas büsbütün yenilene kadar askeri operasyonlara devam etmeye çağırdı.

Bir başka çok sağcı kabine üyesi Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, olası muahedeyi İsrail’in ulusal güvenliği için bir “felaket” olarak nitelendirdi.

Smotrich de Hamas “yenilene ve rehineler iade edilene kadar” Gazze’nin işgali çağrısında bulundu.

Bu iki bakanı koalisyondan çekilmesi halinde, Netanyahu’nun hükümeti, bir azınlık hükümeti haline gelecek ve bir itimat oylamasıyla düşürülmesinin de yolu açılacak.

Bu noktaya nasıl gelindi?

* BBC muhabiri Jeremy Bowen yazıyor

İki taraf Doha’da birebir binadalar. Amerikalılar, Katarlılar ve Mısırlılar taraflar ortasında mekik dokuyor ve ayrıntıları netleştirmeye çalışıyor.

Bir muahedeye yaklaşılıyor üzere görünüyor.

Üç basamaklı bir ateşkes süreci geçen Mayıs’tan bu yana konuşuluyordu aslında.

Ancak değişen ve müzakerelere tesir eden temel şey Donald Trump faktörü.

İsrail basınında, Trump’ın heyetinin İsrail’e gittiği ve Netanyahu’ya bir mutabakatın önüne mahzur çıkarmamasını istediği yazılıyor.

Şimdi her iki taraf da muahedeye hazır oldukları bir noktada görünüyor.

Asıl soru, elbette, mutabakatın birinci kademesinden sonra ne olacağı üzerine şekilleniyor. 42 günlük bu süreç sonrası savaş devam edecek mi?

Müzakere masasına konuşulanlarla ilgili az şey sızdı ve muahedenin fakat genel çizgilerini biliyoruz. Neyin kabul edeceğini tam olarak bilmiyoruz.

Anlaşma imzalanana ve rehineler ile Filistinli tutuklular özgür bırakılana kadar hiçbir şeyin katılaştığını varsaymamamız gerektiği konusunda uyarmak isterim.

Eğer muahede olursa, temel olarak üç etap göreceğiz. Üçüncü kademe, Gazze’nin yine inşasını içeren uzun bir süreç demek.