Çernobil nerede? Çernobil Nükleer Santrali nerede? Çernobi felaketinde yaşananlar

Çernobil’in konumu ve hangi ülkede bulunduğu soruları gündemdeki haberler nedeniyle merak ediliyor. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy Rusya’nın bir insansız hava aracıyla (İHA) Çernobil Nükleer Santrali’ne saldırı düzenlediğini ve santralin yıkılan 4. reaktörünü koruyan yapının hasar gördüğünü duyurdu Açıklamada Rusya’nın nükleer tesisleri hedef alan saldırılarının küresel güvenliği tehdit ettiği ifade edildi. Peki,
Çernobil nerede? Nükleer Santrali nerede?

Çernobil Nükleer Santrali, Ukrayna, Kiev şehrine 130 km uzaklıkta bulunan ve RMBK-1000 tipi 4 nükleer reaktöre sahip bir santraldir.1986 yılında dünyanın en büyük nükleer felaketine sahne olan bu santral, dört reaktörüyle faaliyet gösteriyordu. O tarihlerde gerçekleşen felakette, Reaktör 4’te meydana gelen patlama büyük çevresel hasara yol açtı ve geniş bir alanı etkileyerek çevreye radyoaktif maddelerin yayılmasına neden oldu. Bu felaketten sonra santral çevresinde büyük bir “izolasyon bölgesi” oluşturulmuş ve bu alan, hala tehlikeli seviyede radyoaktif maddeler barındırmaktadır.Sovyet döneminde bilinen adıyla V.I. Lenin Nükleer Santrali1000 tipi dört reaktörden oluşuyordu, her biri 1000 megawatt (MW) elektrik enerjisi (3,2 GW termal güç) üretme kapasitesine sahipti ve dördü birlikte felaket anında Ukrayna elektriğinin yaklaşık %10’unu üretmiştir.Çernobil santrali, Çernobil şehrinin kuzeybatısına 14,5 km; Belarus-Ukrayna sınırına 16 km ve Kiev’in kuzeyine yaklaşık 110 km uzaklıktadır. Santralin ve işçi ve aileleri için yapılan evlerin bulunduğu Pripyat şehrinin inşasına 1970 yılında başlanmış ve 1977 yılında 1. reaktör devreye girmiştir. Leningrad ve Kursk’tan sonra Sovyetler Birliği’ndeki RBMK tipi üçüncü ve Ukrayna topraklarındaki ilk nükleer enerji santraliydi.İlk reaktörün 1977’de tamamlanmasının ardından reaktör No. 2 (1978), No. 3 (1981) ve No. 4 (1983) tamamlanmıştır. Aynı reaktör tasarımına göre 5 veya 6 numaralı iki blok daha, dört eski bloğun bitişik binalarına yaklaşık 1 kilometre uzaklıktaki bir alanda planlandı. 5 numaralı reaktör, 4. bloğun patlaması sırasında %70 tamamlanmış durumdaydı ve yaklaşık altı ay sonra 7 Kasım 1986’da aktif olması planlanıyordu. Afet sonrasında, 5 ve 6 numaralı inşaatlar askıya alındı ve en sonunda 1986 patlamasının üçüncü yıl dönümünden birkaç gün önce Nisan 1989’da iptal edildi. 3 ve 4. reaktörler ikinci nesil birimken 1 ve 2. reaktörler Kursk Nükleer Santrali’nde olduğu gibi birinci nesil birimdi. İkinci nesil RBMK tasarımları tesisin fotoğraflarında görülebilen daha güvenli bir muhafaza yapısı ile donatılmıştır.26 Nisan 1986’da, o zamanlar Sovyetler Birliği olan Çernobil Nükleer Santrali’ndeki Dört Numaralı reaktör, düşük güçte uygunsuz testler sırasında kontrol kaybına yol açtı ve bu da reaktör binasını yıkan ve atmosfere büyük miktarda radyasyon salan bir patlama ve yangına neden oldu. Güvenlik önlemleri göz ardı edildiğinde, reaktördeki uranyum yakıtı aşırı ısındı ve koruyucu bariyerleri aşarak eridi.Ukrayna’nın başkenti Kiev’e 110 kilometre uzaklıktaki santralde 26 Nisan 1986’da yaşanan kaza, hafızalardaki yerini korurken sonuçları, uluslararası gündemde yer tutmaya devam ediyor.Çernobil Nükleer Santrali, Sovyet biliminin en büyük başarılarından biri olarak nitelendiriliyordu. O tarihteki patlama, 1 saat 24 dakika süren güvenlik testinin kontrolden çıkması üzerine 4. reaktörde meydana geldi. Patlamada 2 bin tonluk çatı havaya uçtu ve 8 tonluk radyoaktif yakıt atmosfere karıştı. Reaktördeki yangını söndüren itfaiyecilerden 31’i yüksek radyasyona maruz kalarak olay yerinde hayatını kaybetti.Yıkılan reaktör, öldürücü radyasyon yaymaya devam ederken Sovyet yetkilileri, olayı gizlemek için ellerinden gelen her şeyi yaptı.Çernobil Nükleer Santrali’nde çalışan işçilerle ailelerinin yaşadığı Pripyat şehrinin tahliyesi için gizli hazırlık yapılmış, tahliyeye ancak ertesi gün öğleden sonra başlanabilmişti. Üç saat içinde Pripyat, hayalet şehre dönmüş, sonraki günler helikopterlerle patlayan reaktörün üstüne binlerce ton kimyasal malzeme atılmıştı.Patlama sonrası çıkan zehirli bulut, Ukrayna ve Belarus başta olmak üzere Rusya ve Avrupa’nın bir kısmını etkiledi. Zehirli bulutlar, on gün sonra da ABD, Kanada ve hatta Japonya’ya kadar ulaştı.